KARS Harakani Ihtişam Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Gökhan Perincek, bölgede tandır yakmada kullanılan tezekten sâdır dumana uzun kesiksiz maruz kalan kadınlarda tanıdık hastalıkların eke ahali sağlığı sorunu haline geldiğini söyledi. Dr. Perincek, Basılmış dumanı, kadınlarda, ense ve ast teneffüs yolu enfeksiyonları, Vakayiname Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH), pulmoner hipertansiyon, keder pulmonale, tüberküloz, interstisyel akciğer hastalığı ve akciğer kanserine bozukluk evet dedi.
Şarki Anadolu’bile aldatmak ve kemirmek pişirmede çok kendisine makbul tandır birçok hastalığı de birlikte getiriyor. Tandır yakmada geçer tezeğin kadınları akciğerinden vurduğunu tamlayan Harakani Ululuk Hastanesi Sine Hastalıkları Uzmanı Dr. Gökhan Perincek, nahiye insanını uyardı. Rast ilçesine vabeste Kekeç köyünde tandırda aldatmak pişiren Menice Başkaya (66) ile mülaki Perincek, yaşadığı afiyet problemlerini dinledi. Tandırda yakılan tezekten sâdır dokuncalı partiküllerin 72 saat havada somurtkan kaldığına dikkat çeken Dr. Perincek, Tandırda, umumi namına yöremizde vâsi yerine makbul efsanevi dışkısının kurutularak elde edilen basma yakıt namına kullanılıyor. Bu yakıtın yanmasıyla ortama karbondioksit, karbonmonoksit, çalma dioksit, hidrojen siyanür ve poliaromatik hidrokarbonlar salınır. Tezek yakılan ortamda yapılan araştırmada zararlı partiküllerin ortamda 48- 72 saat büyüklüğünde asılı kaldığı tayin edilmiştir diye niteleyerek konuştu.
Basma dumanına ayrıntılı süreli maruz kalan kadınlar ve çocuklarda tanıdık hastalıkların yüce ahali sağlığı sorunu olduğunu anlatım eden Dr. Perincek, şunları söyledi
Basma dumanı tüm sekmen halkını etkilemekle birlikte alelhusus kadınlarda, üst ve zir solunum yolu enfeksiyonları, Vakayiname Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH), pulmoner hipertansiyon, gaile pulmonale, tüberküloz, interstisyel akciğer hastalığı ve akciğer kanserine illet tamam. Çocuklarda tekrarlayan dal ve zir solunum yolu enfeksiyonu, evolüsyon geriliği ve süreğen bronşit gelişebilir. Ülkemizde İç Küçük Asya, Şarki Anadolu ve Güneydoğu Rum bölgelerinde 2,44 itmam daha aşkın KOAH’a bozukluk olan sülale içi hava kirlenmesinin gerçek nedeni makro yerine geçer tezektir. Bu örgensel yakıt ürünlerinin zararlı etkileri yandıkları ahit açığa sâdır nitrojen oksitleri, ozon, parçacık materyal-rastık, volatil örgensel bileşikler, aldehid, asit fenik, tolüen gibi poliaromatik hidrokarbonlar, formaldehit, radon, dirim bilimsel ajanlar ve karbondioksite merbut adına görülür. Tandırın yakılmasında makbul matbua ve bunun sonucunda ortaya çıkan biomasa köylü kadınlar tandırın yakılmasından ekmeyin pişirilmesi sürecinde gösterişli kendisine maruz kalmaktadır. Tandır yakım sıklığı ve burada geçirilen müddet ne büyüklüğünde çok ise dokuncalı partiküllere karşılaşmaları dahi o kadar haddinden fazla olmakta ve buna sadık namına hastalığın ortaya hayat sıklığı ve şiddeti artmaktadır. Basılmış kullanan toplumlarda yapılan çalışmalarda KOAH sıklığı kadınlarda erkeklerden daha fazla olduğunu bildirmişlerdir. Türkiye’dahi bile muhtelif çalışmalarda rustik alanlarda kim kadınlarda tezek yüzde 54,5 göre KOAH’ın tek nedeni olarak tayin edilmiştir. Yaşamda er yaşlarda antrparantez esas karnında biyomas maruziyeti başladığı göz önüne alınırsa bu oylumlu ve keder verici el sağlığı sorunu ile uğraş zorunludur.
