Enerji ve Tabiatıyla Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, “Şu anda çalışan 102 bin megavatlık santralin yüzde 80’i hür teşebbüs, önemli benzeri kısmı da yerel ecnebi yatırımcı ile işlenmiş. Biz mevrut yatırıma ‘senin memleketin neresi’ demiyoruz kim. Pasaportuna dahi bakmıyoruz. Türkiye’dahi yapılan gelişigüzel yatırımı tığ yerel yatırım namına telaffuz ediyoruz” dedi.

Enerji ve Bittabi Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), Nükleer Düzenleme Kurumu (NDK), Maden Araştırma ve Arama Umumi Müdürlüğü (MTA), Maden ve Yer Yağı İşleri Umumi Müdürlüğü (MAPEG), Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu’nun (TENMAK), 2021 yılı stabil adisyon yasa teklifi, 2023 yılı bütçe kanun teklifi ve Sayıştay raporlarının görüşüldüğü Türkiye Büyük Kavim Meclisi (TBMM) Plan ve Bütçe Komisyonunda milletvekillerinin sorularını yanıtladı.

Icra Vekili Dönmez burada yaptığı konuşmasında, enerjide yeryüzü güvenliği konusunu ele alarak, “Acun sonuç kademe kritik aynı dönemden geçiyor. Pandeminin arkasında başlayan toparlanma süreci henüz güdük iken Rusya ve Ukrayna arasındaki savaşın aykırı ambargolarla bitmeme etmesiyle dokunaklı eşit yükselmeleriyle yüz yüze kaldı acun. Şu anda parasıyla bile alınamayacak benzeri üründen bahsediyoruz” dedi.

Petrol ve katıksız gazın mühim emtialar olduğuna aksan yapan Nazır Dönmez, “Dünyanın bildirme şişman rezervine eş olabilirsiniz amma sattırmazlar. Pazara erişemezsiniz. Kimi Zaman birlikte dünyanın sunu zengini olabilirsiniz ama o ürünlere erişemeyebilirsiniz. Böyle bire bir durumda Türkiye, akil aut politikayla bu sorunların şişman bir kısmını yaşamadan atlatıyor. Besin krizi gündeme gelmişti. Gıdada tahıl koridorunu yapmak suretiyle hem özlük risklerimizi minimize ettik hem birlikte dünyanın birçok ülkesine tahıllarının ulaşmasına dahi vasıtalık ettik” diye niteleyerek konuştu.

Türkiye’ye yandaki ülkelerin, Türkiye’den gaz ve hareketlilik talebinde bulunduğunu söyleyen Bakan Dönmez, “Avrupa, Zalim gazına ve petrolüne bağımlılığı budamak namına vahim tedbirler aldı. Bu sene bu nicelik 50 milyar metreküpün altında gerçekleşecek. Bu açığı bloke etmek amacıyla birlikte yer elastiki hal olan LNG (sıvılaştırılmış natürel gazın) peşine düştü. Portföyümüzde yüzdelik 20’ler mertebesinde LNG alıyoruz. Ancak ekonominin toparlanmasına paralel kendisine artan doğal gaz talebini karşılayabilmek amacıyla boru hatlarının kapasitesi muhtemelen fiziksel kapasitesi orada artışlar sadık. Amma LNG terminallerimiz sebebiyle tıpkı esnekliğimiz vardı tabii kendisine erke kaynaklarına biz dahi yönelmiş olduk” ifadelerini kullandı.

“Değme özdek dahil Avrupa’nın genişlik karışık gaz kullanan ülkesi durumdayız”

gaz fiyatlarında hacmi sunma iri olan piyasanın Title Aktarma Facility (TTF) olduğunu hatırlatan Dönmez, “TTF’da fiyatlar 120 dolarlardan ağustos ayında 3 bin 300’ü aşan dolarlara yükseldi. Ama bir miktar relaks var. Tığ buna rağmen lazım geçtiğimiz sene ve bu yıl aldığımız tedbirlerle vatandaşımıza sunma beş altı oranda aktaran ülkelerden birisiyiz. Bir Nice Avrupa ülkesi terviç yapmaya çalışıyor. Ama dokunaklı faturalar karşısına çıkıyor. Teşrinievvel kocaoğlan itibariyle Avrupa’dahi başkentlerdeki beğenilen saf gazın sekmen halkı fiyatlarını sizlerle paylaşmak isterim. Hollanda’dahi bin metreküp gaza 81 lira 25 kuruş ödeniyor. İtalya 58 liralık 24 kuruş. Almanya 41 lira 42 kuruş. Komşumuz Bulgaristan 31 liralık 53 kuruş. Biz Avrupa’dahi SUTAŞ üyesi olmayanları birlikte dikkate aldığımızda 5 teklik 72 kuruş ile gelişigüzel şey karışma Avrupa’nın yer kaput gaz kullanan ülkesi durumdayız” dedi.

“Asgari ücretli bir vatandaşımız 100 metreküp benzeri gaz üzere yüzde 8,8’ini ödüyor”

Dönmez, hareketlilik ve doğal gazda hükümet açısından yapılan çekicilik gücü kıyaslamalarının gerçeği yansıtmadığı iddialarına ilişik, şunları kaydetti:

“Söz Gelişi elektrikte temas ülkenin asgari ücretini dikkate alarak -brüt minimal ücreti- ele alalım. Bakın bizden henüz düşük olanlar da var. Onları üstelik söyleyeceğim. Lüksemburg’üstelik hakikaten asgari ücretin yüzdelik 2’sini ödüyor elektrikte. Türkiye yüzdelik 5,4’ünü ödüyor. Polonya yüzdelik 5.8’i, Almanya 7.2’i. Yani tığ burada 24 mevki içerisinde bile 10’uncuyuz. Tabii gazda üstelik konutlarda aylık 100 metreküpü baz aldığımızda bizden çarkıt Macaristan, Slovakya, Lüksemburg var. Yüzdelik 5 – 8.7. Türkiye 8,8’ini ödüyor. Minimum ücretli tıpkısı vatandaşımız 100 metreküp benzeri gaz amacıyla yüzde 8,8’ini öderken Romanya yüzde 13’ünü Almanya yüzde 13.1’ini Bulgaristan’bile ise yüzde 49,9’unu saf gaza ayırıyor. Bu bile gösteriyor kim ülkemiz hem sübvansiyonlarla destek ergin hem üstelik minimum ücreti enflasyonu üstünde artışla kurum gücünü yükseltmiş.”

“Mecmu 48 milyon sayaçtan 209 bininin elektriği kesik, 19 milyon gaz abonesinden dahi 86 bin 504’ünün gazı tortu”

Yılda 3 milyon kişinin elektriğinin çökelek olduğu iddialarını ele alan Bakan Dönmez, “Bu şu emreylemek: Değme 10 kişiden birinin elektriği tortu. Düşünün 10 haneli benzeri apartmanda oturuyorsanız bir tane vatandaşın elektriği kesik. Hakeza bir durum yok. en üst güncel veriyi söyleyeyim. Ağustos’ta Türkiye genelinde elektriği tortu olan sürdürümcü sayısı -hanehalkı ve ticarethane karışma- 209 bin 174’tü. Peki ne büyüklüğünde sayaç var? 48 milyon sayacımız var. Bu mehabet binde dört. Saf gazda birlikte gine bir tarihte 86 bin 504 abonenin gazı kesilmiş borçtan kıran. Mecmu 19,1 milyon gaz abonesine oranladığımızda buradaki miktar bile binde ilkokul. 209 bini ve 86 bini hangi ile kıyasladığınıza göre bunun şiddetini tespit etmek lazım. Herhangi Bir bin kişiden dördünde evet da beşinde borcundan kontekst kesilme var. Onu bile şöyle açıklama edeyim: Yetersizlik geçerli abonelerin üçte ikisinin elektriği bire bir devir içerisinde açılıyor. Mahsus kim yurttaş unutmuş. Yatıramamış ya da kendiliğinden ödeme noktasında bir sorun yaşanmış. Gine beşte dördünün de elektriği benzeri hafta zarfında bağlanıyor. Elektriği kesik olma süresi bile son basamak sadık” dedi.

“CHP yer ve kaza başkanının ziyaretten evvel elektriği kesilen ayrımsız aboneye geri bırakmak bence organizasyonu fail arkadaşların umumi başkanlarına ( Kemal Kılıçdaroğlu’na) saygısızlığıdır”

Cumhuriyet Altını El Partisi (CHP) Genel Başkanı Eksiksizlik Kılıçdaroğlu’nun musahabe ettiği ailelerden birisi olan Ankara’nın Mamak ilçesinde dallı güllü İbrahim Öztürk, Kılıçdaroğlu’nun ziyareti öncesi CHP devlet ve kaymakamlık başkanının evine gelerek incelemelerde bulunduğunu, elektriği ekşimik olmadığı halde vaatlerle elektriğinin çökelek olduğunun söylettirildiğini anlatım etmişti. Icra Vekili Dönmez, bahis konusu olaya atıf yaparak, “Ayrımsız dönem de elektriği çökelek vatandaşların evlerini kavramak suretiyle kamuoyuna hatalı yansıtılmaya çalışıldı. Bunu dahi tabir etmekte yarar var: Elektriği çökelek sıfır, ziyaretten önce elektriği kesilen ayrımsız aboneye çalmak bence organizasyonu fail arkadaşların umumi başkanlarına (Kemal Kılıçdaroğlu’na) saygısızlığı aynı el” dedi.

Erke verimliliği konusuna hususi ehemmiyet verdiklerini vurgulayan Vekil Dönmez, “Enerji verimliliği alelhusus bizim kabil enerjide dışa tabi ülkelerde akıbet aşama kritik ve yetişkin. Bununla ilişik kendisine uran kuruluşlarımız, ekincilik sektörümüz, en son vatandaşlarımızın hanelerine varıncaya büyüklüğünde bir nice kampanya başlattık. Ekincilik Bankamız iyi olsun, ‘Ben 50 bin liraya kadar mahiye 0,99 faiz oranı ile 60 kamer vadeli cesaret vereceğim’ dedi. Bu kapsamda, evlerde çarpıcılık amacıyla yapılan envestisman 5 yıl içinde kendini ödüyor. Artırım miktarı da yüzde 35 ile 45 ortada değişiyor” diye konuştu.

“Eğer bütün binasını yalıtmış olsa yüzdelik 25-30 daha birkaç (gaz) tüketmiş olacağız”

Türkiye’dahi ortalama aynı hanenin bin 50 metreküp gaz tükettiğini tamlayan Icra Vekili Dönmez, “Türkiye’de kâin binaların kestirmece yarısı yalıtımsız. Bire Bir hesap yaptık. Eğer dizge binasını yalıtmış olsa yüzde 25-30 elan az tüketmiş olacağız. Bizim gaz tüketimimizin yüzde 25-30’luk kısmı hanelerimizde tüketiliyor. Almanak 20 milyar metreküp eder. Yüzdelik 25 artırım etsek 5 milyar metreküp kırat. Bugünkü etraf değerleri ile bildirme bir iki 6 milyar dolar cebimizde kalacak, paramız güçlükle dışına gitmemiş olacak. Herkesi duygun olmaya çığırmak istiyorum” ifadelerini kullandı.

Türkiye’de yenilebilir kaynaklara ehemmiyet verilmediği iddialarına ilgilendiren Dönmez, şunları söyledi:

“Tığ bizden eski dönemin rakamları ile mukayese edeceğiz. Tığ bizden öncekileri yok sayamayız. Onlar muayyen benzeri noktaya getirmiş, biz almışız nereye taşımışız? Rüzgarda 2002’birlikte 19 megavat vardı vakit kaybetmeden. O günkü uygulayım bilimi ile tıpkısı türbin süfli fevk 1 megavatın bire bir tutar altında -şu dakika söz temsili ayrımsız türbin 4 megavat üretiyor- canlılık üretirdi. Bu hesapla 20 türbin ayar. Rüzgarda bizim şu anda geldiğimiz ölçü 11 bin 307 megavat oldu. 595 itmam arttı. Hidroelektrik teknolojisi çok bakir benzeri teknoloji değil kim. 12 bin 240 megavat kurulu gücümüz varmış. Burada birlikte 2,6 tekmil ila 31 bin 568 megavata çıkardık. Ruz on paralık yoktu- olur, belki uygulayım bilimi elan bakir yıpranmamış gelişiyordu- amma zaman güneşte 9 bin 120 megavata ulaşmışız. Jeotermal ise 17 megavattı. Bugün bin 686 megavata ulaştık. Bu rakamla yerleşmiş güçte Avrupa’nın en nazik jeotermal santralleri adına bir numara sıradayız. Dünyada dördüncü sıradayız. Biyokütle -alelhusus atıklardan elde edilmesi konusu- 28 megavatlık namına yerleşmiş ağırbaşlı 20 yılda 2 bin 219 megavata imdi. Toplamda 12 bin 305 megavatlık yenilebilir müesses gücümüzü 4 buçuk hatim artışla 55 bin 901 megavata ulaştırdık.”

Türkiye’nin çekirdeksel yoğun santrali hikayesinin 1950’lere kadar gittiğini nâkil Icra Vekili Dönmez, “Birçok hükümet bile bunu denemiş başaramamış. en son rahmetlik Ecevit hükümeti birlikte münakasa açtı -ya cesaret edemedi ya dahi bazen nedenlerle- fakat yapamadı. Bizim zamanımızda dahi 2010’üstelik, bu işe ilk kez gösterişli adına niyetlendik ve meclisimizden güzeşte hükümetler arası ittifak ile dahi yapıldı. Burada rakam konusu eleştiriye tutuluyor 12,35 cent kendisine. Zaman başıboş piyasada elektriğin fiyatı 20 cent. Yani bugün da 12,35’in haddinden fazla daha akilane olduğunu görüyorsunuz” şeklinde konuştu.

Bakan Dönmez, açıklamalarına şöyle devam etti:

“Japonya ile tıpkısı sözleşme yapmıştık hatırlarsanız, 2013 yılında. Japonya ve Fransa ortaklığı ile yapılacaktı. Onlar çalışmalarını tamamladılar. Fiyatlarını rötuşlu ettiler. Bizim Rusya’dan aldığımız fiyatın 2 katından elan fazlasına bundan sonra teklif ettikleri karşılık. Biz hem denk açısından hem dahi randevu (muayyen devir) planı açısından bu akıllıca değil diyerek yürümedik. Bizim batı teknolojisine ayrımsız ambargomuz yok. Parçalanmamış bilakis bu yola çıktığımızda mecmu teknoloji geliştiren ülkelerle ve şirketlerle görüşüldü. Bu konuda uygulayım bilimi geliştiren mutluluk sayısı çokça çok değil. Fiilen şu anda Small and Medium Reactor (Sıradan-Ilımlı Reaktör) dediğimiz henüz düşük kapasiteli nükleer santrallerle ait icraat var. İngiltere’bile, Amerika’birlikte bazen çalışmalar var. Onlarla dahi görüşüyoruz. 100 megavatlık, 70 megavatlık, 300 megavatlık üretimler için. Çünkü acun eğer karbonsuzluğa gidecekse yenilebilir ile belli başlı ayrımsız yere kadar gitmek zorunda. Onun dışında nükleerin sıfır karbon emisyonu olduğu için en bunaltıcı tercih nedenleri ortada olacak. Gerçekten Avrupa Birliği da geçtiğimiz aylarda, ‘Çekirdeksel santralleri ben yeşil sınıfı namına etiketlendiriyorum’ şeklinde bir karar aldı. Şu anda bu Avrupa’birlikte başladı. Avrupa’üstelik bile Türkiye’bile birlikte dünyanın neresinde olursa olsun başıboş koşulları ile tek çekirdeksel proje realize edilemiyor. İngiltere’de tıpkısı var. Deminden Polonya kullanılmamış eksiltme yaptı. Bunların hepsine hükümetler mukannen oranlarda belirli mütemadi çalım garantisi vermezse bu projeler feasible (akıllıca) olmuyor.”

“Biz gelen yatırıma ‘senin memleketin neresi’ demiyoruz”

Faaliyet ve gaz tarafında dünya çapında birçok mevzuatın olduğunu hatırlatan Bakan Dönmez, “Mevzuatın balaban benzeri kısmı de DENIZ müktesebatı ile eğlenceli olduğu üzere zaman tığ Amerika’dan Asya’evet büyüklüğünde, Çin’e kadar, Orta Doğu Körfez Bölgesi, Rusya, Avrupa karışma bir nice yerden yatırımcı çektik. Şu anda etkin 102 gigavatın (102 bin megavat) santralin yüzde 80’i özel sektör -kocaman tıpkı kısmı üstelik domestik ecnebi yatırımcı- ile yapılmış. Tığ gelen yatırıma ‘senin memleketin neresi’ demiyoruz ki. Pasaportuna dahi bakmıyoruz. Türkiye’da yapılan herhangi bir yatırımı biz evcil yatırım olarak artikülasyon ediyoruz. Türkiye’nin kanunlarına ve denetimine bağımlı olarak geliyor. herhangi bir istisnası üstelik söz konusu değil” diye niteleyerek konuştu.

“Dört yıl içinde konutlarda geçer mutfaklarda ve yunak suda kullanılan gazın topu topu keşfettiğimiz gazdan olacak”

Karadeniz gazını ele düz Vekil Dönmez, “Bu ilk his ile burada soru işaretleri henüz fazlaydı. Teşekkürname ediyorum. Deminden sunma azından sistem ‘ne zaman çıkma ne ant kullanılacak’ noktasına mevrut durumda. Bibi gâh arkadaşlarımızın tereddüdü olsa bile bizim hedefimiz bire bir mani keder çıkmazsa önümüzdeki yılın önceki çeyreğinde mart üzere bu gazı sisteme vereceğiz. İlk faz istihsal 10 milyon metreküp aktarılma olacak. Dört yıl içerisinde üstelik azami yayla dönemine çıkaracağız. 40 milyon metreküpe. 10 metreküp günlük gazın almanak karşılığı 3,5 dört milyar valör. Bu birlikte konutlarda kullanılan mutfaklarda ve sıcak su bile mergup gazın bütünü demektir” dedi.

“Araştırma aramalarımızdan müspet duyum geliyor”

Şebekeye verilecek Karadeniz gazının, evvel fazda konutların mutfaklarında makbul gazı karşılayacağını fakat dört sene sonra üretimin dört anaç artırılacağını söyleyen Vekil Dönmez, “O ant üstelik konutlarda geçer gazın tamamını buradan elde edeceğiz. İhtiyacımızın üçte biri bu toplamda baktığımızda. Ama komşu sahalarda kontrol faaliyetlerimiz bitmeme ediyor. Müspet duyum geliyor. Bahis değerlendirmeler bittikten sonra de olumlu bir sezinleme yakalarsak üstelik sizlerle paylaşmış olacağız” diyerek konuştu.

“Amasra Büyüklenme Müdürlüğünden 7 hoşgörülü görevden makbuz”

Amasra beyaz zehir kazasına ait mütekellim Icra Vekili Dönmez, araştırı ve soruşturma sürecinin çokça başında olunduğunu ifade ederek, “Daha elimizde tıpkı ehlihibre dolay raporu var. Bilirkişi ön raporunda ortaya atılmış iddialar var. Şu anda divan araştırma komisyonumuz bu iddialar bile karışma gelmek üzere birlik tarafları dinliyor. Bu noktada şu suçludur, şu kusurludur diyemeyiz. Şayet yöre rapora sadık yerine başı yerde zar yazar kimi ithamları ona yöneltecek olsak o devir mahkemelere hastalık ihtiyaç var. Uzman raporu dirimlik hakime çıkmadan herkesi yürek tıkarız. Ülfet öz içerisinde yürüyor. Biz dahi ona gelişigüzel cins desteği vereceğiz. Bakanlığımızda elan ilk dönüş görüngü yerinden döner kebap dönmez mukayyet ferman verdim teftiş kuruluna. Gelişigüzel yönüyle araştırılmasıyla ilgilendiren bire bir soruşturma başlatılmasını. Müfettişler bile oraya gitti. İlk incelemeleri da yaptılar. Amasra Kurum Müdürlüğünden 7 idareci görevden makbuz. Bu belki kamuoyuna yansımadı amma özge boyutları itibariyle incelememiz devam ediyor” ifadelerini kullandı.

TBMM Cazibe ve Bütçe Komisyonunda, daha sonradan Erke ve Bittabi Kaynaklar Bakanlığı ile kapalı ve ait kurumlarının 2023 yılı bütçeleri akseptans edildi. – ANKARA