Türk tiyatrosunun usta ismi: Haydi Çaman

Türk tiyatrosunun ustalarından, oyuncu, baziçe yazarı, anahtar ve oyun eğitmeni Haydi Çaman’ın vefatının üzerinden 14 sene geçti.

Balkanlar’dan barhana eden Devrekanili Niyazi Bey ile Zatiye Hanım’ın üç çocuğundan biri olan Çaman, 3 Familya 1943’te Kastamonu’birlikte dünyaya geldi.

Çaman, Abdülhak Hamit İlkokulu’nda başladığı eğitimine Abdurrahman Ağır Lisesi’nde devam etti. Azamet memuru olan temel ve babasının tayinleri cihetiyle, ailesiyle birlikte 1960’lı yılların başında İstanbul’a mevrut sanatçı, İstanbul Üniversitesi Hususiyet Fakültesi’nde okudu.

Dirayetli sanatçı, Talih Kenter’den ibret aldığı İstanbul Belediye Konservatuvarının ardından, 1962’de Dormen ve Kenter tiyatrolarının açtığı sınavı kazandı.

“Zer Print” eseriyle 1963’te Dormen Tiyatrosunda hevesli oyunculuğa başlayan sanatçı, tıpkısı tiyatroda 10 yıl boyunca 20’yi çok oyunda fariza aldı.

“Yeditepe Oyuncuları”nı 1982’de kurdu

Çevrimli oyuncu, 1973-1982’de Gülriz Sururi- Engin Cezzar, Eksik Etek Serezli-Miğfer Aşkıner, Miyatro (Müjdat Gezen) ve Rol Tiyatrosunda sahnelenen oyunlarda cila aldı.

“Yeditepe Oyuncuları”nı 1982’de kuran Çaman, Miğfer Çevik, Cem Özer ve Sevinç Erbulak’ın birlikte aralarında bulunduğu kip çokça adlı ismi Türk tiyatrosuna kazandırdı.

Oyuncu ve yazar Efsun Önal ile 1980’li yılların başında “Kelebekler Özgürdür” ünlü oyunda nümayiş kayran sanatkâr, liyakatli performansıyla degaje kitleler aracılığıyla tanındı.

Çaman, İzmirli seyir sanatçısı ve edip Bengi Bayındır ile 1970’te hayatını birleştirdi.

Aynı yıl “Girişim Dem Soyadım Zırh” isimli filmle sinemaya aşama atan liyakatli oyuncu, takatli çok filmde oynadı.

Çeviriler ve uyarlamalar fail, oyun yazıp yönetmen Çaman ve sanatçının kurduğu temaşa, “Avni Dilligil Ödülü”, “Afife Çiğ Ödülü”, “İsmet Küntay Ödülü” ve “UNESCO Dirim Yapıtı Ödülü”nün aralarında bulunduğu çok sayıda ödüle layık görüldü.

Yordamlı oyuncu, Haldun Dormen, Erol Günaydın, Nevra Serezli, Gülriz Süruri, Engin Cezzar Altan ve Efsun Erbulak, üzere Türk temaşa tarihine adını yazdıran ustalarla 1960 ve 1970’li yıllardaki anılarını, 2002’de yayımlanan “Güzeltmek” adlı kitabında kaleme aldı.

“Bütünü ülkeme helal olsun”

Yordamlı aktör, 40. nutuk yılı zımnında yazdığı metinde, duygularını şu sözlerle aktarmıştı:

“Yüze benzeyen oyun, benzeri o kadar ustayla, ayn göze soluk soluğa geçen koca günler. Dormen Tiyatrosunun ailevi süresince başlayan, elan sonra Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatrosu, Gacı Serezli-Tolga Aşkıner Tiyatrosu, Fiyaka Tiyatrosu, Kervankıran Tiyatrosunu kapsayan yıllar… Sene 1982, Yeditepe Oyuncuları. Yirmi sene aralıksız, ışık saçmak amacıyla sunulan bitmeyen çarpışma, onlarca genç insana açılan aguş, yazılan, yönetilen oyunlar, kazanılan sayımsız dürü. Arz önemlisi, ülkemizde benzeri mebde imza atıp, tıpkısı müsamere salonundan, firez merkezine dönüştürülen koca benzeri yapı. Kısacası ayrımsız para. Seve seve, özveriyle, içtenlikle, samimi verilen tıpkı hayat. O arada yetiştirilen, büyütülen, 30 yaşına erişen bir oğul. Hepsi ülkeme helal olsun.”

Temsil eleştirmeni ve edip Faik Akmen benzeri yazısında, Çaman’ı şu sözlerle anlatmıştı:

“Sanatçının kazandığı ilk başarılarıyla sanatının zatî olmayan ününü paylaşmasına, her an içgüdüsüsel ve olabildiğince görkemli biçimde başarı denilen olguyu kalın kafalı çevirmeye doğru yöneldiğine, o periyot bugündür Hadi Çaman’birlikte tanık oldum. Sanatının ferdî, kârsız, hür olduğu, öz kendinin farkına varmadığı, kendiliğinden güldüğü, kendi kendini alaya aldığı evreyi aracısız bırakmayan enderlerimizdendi o. 46 sene tekellüm yaptı. Yetişti, yetiştirdi ve bunun hep böylece sürüp gitmesini istedi.”

Çaman, ALS hastalığı ve sair rahatsızlıkları nedeniyle, 2007’de Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma Hastanesi’nde otama altına alındı.

Hastanenin yavaş hizmet servisinde 127 gün artan artist, 2008’in april ayında İstanbul’da tıpkı bakımevi ve iyileştirme merkezine yerleştirildi. Sanatçı, 22 Ilkgüz 2008’de, 65 yaşında hayata veda etti.

Rol aldığı filmlerden bazıları şöyle:

“Ankara Ekspresi”, “Gerçek Hikaye”, “Midasın Düşü”, “Eşref Saati”, “Şen Olasın Nuri Satış”, “Yağmurdan Kaçarken”, “Portatif Hüseyin”, “Karı Pansiyonu”, “Kiralık Sülale”, “Hayroş”, “Ah Vah 86”, “İntihar”, “Topuz”

Share: