Sezonluk tarım işçileri, Türkiye’nin dört bir birlikte karşı teri dökerek üretime katkı sağlıyor.

Tarım ve hayvancılıkta ülke ekonomisine yüce katkıda mevcut Doğu ve Güneydoğu Rum kentleri, adam gücüyle üstelik üretime destek veriyor.

Tarım alanlarının büyüklüğü açısından Konya ve Ankara’dan bilahare üçüncü tam meydan düzlük Şanlıurfa’üstelik dahi bazen aileler geçimlerini memleketinde sağlarken, haddinden fazla sayıda eş üstelik evlerini geride bırakıp Adana’dan Konya’ya, Mersin Ağacı’den Kalabalık’ya, İzmir’den Sakarya’ya, Kütahya’dan Bursa’ya büyüklüğünde Türkiye’nin dört bir köşesine her an toprak ve bahçelerde çalışıyor.

Gittikleri yerlerde pamuk, yerfıstığı, soğan, sarımsak, sarıerik, karpuz, şeker pancarı, patates, çilek, biber, fasulye, gündöndü, domates, elma, üzüm ve fındık kabilinden ürünlerin hasat veya çapalama işlerini işleyen işçiler, kurdukları çadırlarda site yaşamı ve teknolojiden ırak devam etmek zorunda kalıyor.

Televizyon ve radyoyu kendileri amacıyla çok ekstrem gören tarım işçilerinin bu yaşam koşullarından çocukları de etkileniyor. Kavurucu ısıdam altında günde arada bir 12 saat harıldamak zorunda küsurat tarım işçileri, gittikleri yerlerdeki işlerini tamamladıktan bilahare site değiştirerek mevsimine göre ikinci, ayrıca üçüncü ürünün hasadına katılıyor.

Her sene ocak ayından itibaren başladıkları yolculukta evvel durakları Çukurova olan tarım işçileri, burada seralarda ve karpuz fidesi ekiminde çalışıyor, peşi sıra yerfıstığı hasadı için Osmaniye’ye, soğan hasadı amacıyla Amik Ovası’na, tahıl, pancar, nohut ve patates hasadı için İç Küçük Asya’ya, domates hasadı üzere Ege’ye, sarıerik hasadı amacıyla Malatya’ya peşi sıra fındık hasadı üzere Karadeniz’e gidiyor.

Sabahın evvel ışıklarıyla çadırlarından çıkıp tarlaların yolunu tutan tarım işçilerine, genellikle çocukları da haremlik ediyor. Gittikleri bölgelerde otağ yahut konteynerlerde küsurat işçilerin ağızlarından sâdır eş saraka ise “Ekmek parası amacıyla” oluyor.

Tarım işçileri, serencam yıllarda Antalya ve Mersin’e de seralarda çalışmak üzere gidiyor.

“Türkiye’dahi 2 milyona mümasil mevsimlik gezgin ekincilik işçisi var”

Harran Üniversitesi Bilgi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Lehçe Coğrafya Anne Vukuf Dalı Başkanı Prof. Dr. Sedat Benek, AA muhabirine, mevsimlik ekincilik işçiliği ve kafile üzerine etraflı yıllardır akademik çalışmalar yürüttüğünü söyledi.

Dünya genelinde ekincilik sektöründe 1,1 bilyon kişinin hisse senedi gücüne gerekseme duyulduğunu, bunun 450 milyonunun sezonluk ekincilik işçisi gücünden karşılandığını tamlayan Benek, “Türkiye’de istihdam edilen kısaca 32 milyon kişiden 5-6 milyonu tarım sektöründe düzlük almaktadır. Bunun 2 milyona yakınını ise mevsimsel gezmen ekincilik işçileri oluşturuyor.” dedi.

Nokta, mevsimsel turist ekincilik işçilerinin özlük içlerinde iki gruba ayrıldığını dile getirerek, “Biri mahalli anlamda, yani kişi yöresinde ama evini infirak ederek zamanının iri ayrımsız kısmını tarımda, çalışacağı tarlada geçirenler. Gayr ise ailesiyle il dışına çıkanlar ki bu oylumlu ayrımsız sayıdadır. Yılın 5 ila 8 ayını özlük evleri ve illeri dışında etmek üzere yola çıkarlar. Elden aynı yöreye bile gitmezler dinamik tıpkı dirim sürdürürler. Örneğin Malatya’ya kayısıya daha sonradan Karadeniz’e fındığa, İç Küçük Asya’üstelik şekerpancarına, Çukurova’bile pamuğa, Akdeniz’de narenciyeye, Ege’bile ise üzüme giderler. Yani yılın neredeyse balaban bire bir kısmını öz hayat alanları dışında geçirirler.” diye konuştu.

Mevsimsel gezmen tarım işçilerinin her sene okullar kapanmadan tekmil aile fertleriyle bulundukları yeri ayrılma ettiklerini söyleyen Benek, şöyle devam etti:

“O nedenle elimizde sayıya ilişik kemiksiz benzeri fen bulunmamaktadır ancak pandemiyle gelişigüzel sayıya kısmen ulaşılmış durumdadır. 2020’da devlet dışına çıkmak zorunda küsurat mevsimlik tarım işçileri pandemiden affedilmiş tutuldu ve cevaz alarak ülke dışına çıktılar. Bu açıdan bakıldığında de tıpkısı azalma oldu, yani tasalı olanlar o anda Kovid-19 olanlar tıpkısı kısmı gidemedi ama buna rağmen 2020’dahi resmi izin alarak Şanlıurfa dışına sâdır aile sayısı 27 bin civarındadır. Tamam sülale fertleri dahil edildiğinde ortaya sâdır tablo 160-170 bin tarım işçisine mukabele ediyor. Şanlıurfa’üstelik tekmil eş fertleri dahil edildiğinde toplanmış sayının 300 bin olduğunu söyleyebiliriz.”

“Mobilite aynı yaşamdan bahsediyoruz”

Prof. Dr. Nokta, Türkiye genelinde mevsimsel ekincilik işçisi konusunda kamera ve verici bölgelerin kategorik ortaya çıktığını dile getirerek şunları söyledi:

“Sunu çokça Maşrık ve Güneydoğu Rum bölgeleri, özelikle Güneydoğu illeri bildirme aşkın mevsimlik ekincilik işçisinin olduğu bölge adına karşımıza çıkıyor. Kısmen İç Küçük Asya Bölgesi’nde de olduğunu söyleyebiliriz. Sezonluk ekincilik işçisi düz bölgeler ise Karadeniz fındık, İç Rum şekerpancarı, Çukurova pamuk ve başka sebzeler, Ege’da üzüm kabil mahsulat… Göç veren ve alan bölgelerde hakeza benzeri mobilizasyon var. Yani mobilite ayrımsız yaşamdan bahsediyoruz. Gelişmiş ülkelerde sezonluk ekincilik işçisi mobilizasyona geçerken çokça anif ve net ayrımsız şekilde dallar dahil edilmez amma Türkiye’da çok küşade ve kesin bire bir şekilde sülale fertleri kâffesi dahil edilir. Yani henüz kapanmadan dallar okuldan alınır ve yollara düşülür.

Dolayısıyla Türkiye’da 5-6 milyon kişi ekincilik sektöründe çalışırken, hem mahalli hem seyyar namına bakıldığında 2 milyona yakın benzeri sezonluk tarım işçisi verisi var. Bu anlamda dikkati çekici memleket bile Şanlıurfa’dır. Şanlıurfa’nın bu büyüklüğünde efdal olması yoz düşündürücüdür. Zira tarım potansiyelinin sunu faziletli olduğu illerden biri.”

Gezmen ekincilik işçilerinin düzentileme takvimi

Çoğunluğu Şanlıurfa’dan girmek için Güneydoğu’dan Türkiye’nin ciharıyek yanına çalışmaya giden seyyar tarım işçileri, birlik yılı neredeyse memleketlerinin dışında fiilen geçiriyor.

Şanlıurfa, Mardin, Şırnak ve Diyarbakır ile Trakya bölgesi dışardan mevsimsel ekincilik işçisi göçü almazken, bu illerden Türkiye’nin ciharıyek yanına iştirakçi gidiyor.

Gezgin tarım işçilerinin mücahede takvimi ise şöyle:

Ev: Karpuz fidesi ekimi (Adana)

Şubat: Brokoli, Karnabahar (İzmir)

Mart: Erik (Mersin)

Nisan: Şeftali, çilek (Sazak), soğan (Hatay), turp (Osmaniye), erik (Manisa), şeker pancarı çapa işlemi (Kırşehir), domates-görgüsüz (Adana), domates, kapya biber, çilek, turşuluk biber (Çanakkale)

Mayıs: Lamba Karpuzu, kumpir, soğan, şeftali (Adana), soğan (Osmaniye), kiraz (Manisa), pancar çapalama ve söküm (Erzincan-Yozgat), kiraz (Çanakkale), kiraz, şeftali (Balıkesir), fasulye (Bursa)

Haziran: Ayçiçeği, sarımsak, çükündür (Aksaray), kiraz (Adana), kayısı, karpuz, kavun (Sazak), enginar (Sakarya), kayısı (Manisa), kayısı, lamba karpuzu (Iğdır), şeftali, elma (Çanakkale), domates ve hıyar (Bilecik), biber, bezelye, soğan (Bursa), sarımsak (Aksaray), soğan, sarımsak (Gaziantep)

Temmuz: Sarıerik (Malatya), tahıl (Konya), sebze ve ürün (Afyonkarahisar), üzüm (Mersin Ağacı), benzen mısırı, soğan (Sakarya), domates, biber (İzmir), domates, şeftali (Manisa), domates (Bitlis), biber, lamba karpuzu, marul, şeftali (Bilecik), domates, patates (Bursa), kiraz, bezelye (Afyonkarahisar) sarımsak (Kahramanmaraş), kayısı (Elazığ)

Ağustos: Fasulye, pancar (Karaman), narenciye (Adana-Mersin Ağacı), fındık (Sakarya-Düzce-Samsun-Giresun-Kalaba-Trabzon), üzüm (Manisa), gün çiçeği, domates (Kayseri), nohut, gün çiçeği, soğan, şeker pancarı (Yozgat), patates ve soğan (Amasya), karpuz-kavun (Muş), nohut (Kütahya), elma, badem, domates, biber (Balıkesir), haşhaş (Eskişehir), gün çiçeği (Bursa), ark fasulye (Konya), tohumluk ve eğlencelik gündöndü (Aksaray), fasulye (Karaman), domates (Kahramanmaraş), biber (Gaziantep), biber (Kilis), domates (Elazığ), budala, soğan, domates (Ankara)

Eylül: Gün Çiçeği (Balkı), kumpir (Sivas), kumpir, elma, fasulye (Niğde), kumpir (Nevşehir), şekerpancarı ve nohut (Muş), şekerpancarı, kuru fasulye (Bitlis), akdarı, çükündür, ayçiçeği (Kütahya), Ceviz (Balıkesir), çükündür, domates (Eskişehir), ekolojik ortam günâşık (Konya), biber (Kahramanmaraş), Antep Fıstığı (Gaziantep-Adıyaman), badem (Adıyaman)

Ilk Teşrin: Zeytin (Sazak-Manisa-Çanakkale), marul, pırasa (Osmaniye), beyaz kestane kabağı (Sakarya), şekerpancarı (Sakarya), zihayat fasulye (İzmir), şeker pancarı (Sivas), ayçiçeği (Muş), kumpir (Ekim), darı, günebakan, soğan, kumpir, balkabağı (Eskişehir), pancar (Bursa- Konya-Aksaray-Karaman), nar (Adıyaman)

Son Teşrin: Turp (Osmaniye), al lahana (İzmir), şeker pancarı (Nevşehir), zeytin (Balıkesir), akdarı (Konya), Japon Hurması (Adıyaman)

Aralık: Havuç (Hatay), marul, pırasa (Osmaniye), pırasa (İzmir), çilek (Vazıh), marul sıçandişi altı (Bilecik)