Esenlik Bakanlığınca hayata geçirilen uygulama ile otizm, down sendromu ve zihnî iş geriliği kabilinden sorunu olan şahıslar, evgin servis ihtiyaçlarını, büyüklük hastaneleri müstacel servisleri içinde kurulan “Bariz Acil Servis” biriminden alacak.

AA muhabirinin Nezaret yetkililerinden edindiği bilgiye bakarak, özel gereksinimli bireylerin acil servis ihtiyaçlarının daha nitelikli karşılanması için dünyada çokça beş altı örneği bulunan kullanılmamış uygulama başlatıldı.

Esenlik Bakanlığınca, bu grupta düzlük düz, hususi hizmet ihtiyacı olan kişilerin acil servis hizmetlerinden faydalanmasına müteveccih yıpranmamış çalışmalar hayata geçirilecek.

“Ben özelim” mukayyet ibik kartı verilecek

Bu doğrultuda hususi bakım ihtiyacı kâin bireylerin, alelhusus evgin servis hizmetlerinde farklı aynı yaklaşıma gerekseme duyduğunu ayn uğrunda bulunduran Esenlik Bakanlığı, bu kişilere daha yüksek kalitede, hastalara yormadan ve bekletmeden engelleme edilebilmesine olanak temin etmek üzere harekete geçti.

Afiyet Hizmetleri Genel Müdürlüğü Otizm, Zihinsel Hususi Gereksinimler ve Nadir Emraz Dairesi Başkanlığı koordinatörlüğünde, Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü ve Ivedi Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğünün katkılarıyla otizm, down sendromu ve zihnî aksiyon geriliği kadar sorunu olan hususi gereksinimli hastaların ambulanstan ivedili servisteki tedavisinin sona ermesine kadar güzeşte süreçte ayrı ayrımsız yaklaşımla ele alınmasına olanak tanıyacak “Berrak Müstacel Servisler” projesi başlatıldı.

Hizmetin yapılacağı uçman hastanelerde müstacel servislere başvuran bu gruptaki hastalara, taşıt işlemleri sırasında işyar tarafından hastanın durumunu ortaya koyan ve bu hizmetten yararlanmasını sağlayıcı “Ego özelim” yazılmış bucak kartı verilecek ve züğürt bu kartla tamlık esenlik personeline tanıtılacak.

“İlk etapta 30 ilde uçucu hastanelerde aplikasyon yapılacak”

Hastalar başvurudan itibaren, ivedi servisten bakım almaya gelen gayrı kişilerden artı yerine ayrıştırılacak ve taburcu edilmesine kadar bilcümle süreçte hastaya zevcelik edilecek.

Acil servis içindeki hizmetler bu kişiler için özel yerine oluşturulan sakin aynı ortamda verilecek. Bu marazlı grubuna yaklaşım üstüne yetişek almış personel eliyle, acil sağlık işlemlerinin çabucacık ve kesintisiz yapılması sağlanacak.

İlk uçucu uygulamalar, Muğla, Erzurum, Samsun ve Kayseri’birlikte belirlenen hastanelerde başlatıldı.

Bu proje kapsamında, 2023 yılı ilk aylarında personel eğitimleri tamamlanacak ve önce etapta 30 ilde uçman hastanelerde aplikasyon yapılacak.

Eğitimlerle esenlik personelinin farkındalığı artırılacak

Yaklaşık 3 yıldır altyapı çalışmaları sürdürülen proje kapsamında, Bakanlık ilgili birimleri dışında evgin tababet uzmanları, çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanları, çocuk ve ergen can kuşu sağlığı ve hastalıkları, kâmil can kuşu sağlığı ve hastalıkları uzmanları ve sivil toplum kuruluşları temsilcilerinin da yer aldığı 23 yabanlık aynı alt kurul vasıtasıyla “Ivedili Servis Hizmeti Çalışanlarına Müteveccih Krize Engelleme Eğitimi” programı hazırlandı. Devre içi yapılacak eğitimler 2023 yılı içerisinde başlatılacak. Eğitimlerin arkası sıra proje tayyareci illere yaygınlaştırılacak.

Tayyareci uygulama Muğla’da haziran ayında başladı

“Meydanda Müstacel Servisler” projesi Muğla’da haziran ayında başlatıldı. Muğla Eğitim ve Araştırma Hastanesi ile kentte pilot namına belirlenen Fethiye, Marmaris ve Milas çap hastanelerinde sunulan bakım hem hastanın bakım kalitesini hem de yakınlarının ve hekimlerin memnuniyetini arttırdı.

Nörogelişimsel Aciller Türkiye Koordinatörü ve Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Tababet Fakültesi Müstacel Tıp Anabilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Ethem Çevik, AA muhabirine, “nörogelişimsel aciller” olarak adlandırılan sökel grubunun, içe yöneliklik, dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu, down sendromu ve kognitif geriliği olan hastalardan oluştuğunu, bunların de haddizatında toplumda kalın görüldüğünü söyledi.

Normalde bu hastaların öz çevrelerinde ve evlerinde düzenli şekilde çalıştıklarına, değme stresle karşılaştıklarında bununla tıpkısı şekilde saksı edebildiklerine dikkati calip Enerjik, ivedili servise geldiklerinde ise daha önceki deneyimleri, monitör sesi, hareketli kadar onları etkileyecek ayrımlı ajitasyonlar yaşayabildiklerini dile getirdi.

Çevik, normal bir çocuğun da müstacel serviste yeterince kışkırtılmış olduğunu, hususi gereksinimli olanların ise bu stresle baş ika kabiliyetlerinin ortadan kalktığını rapor etti.

“30 itmam elan fazla acil servise geliyorlar”

Bu hastaların normalde de evgin servise çokça kalın geldiğine belen eden Acar, şöyle bitmeme etti:

“Nörogelişimsel bozukluğu olan ya üstelik hususi gereksinimli kollar, normal çocuklara göre 30 mezuniyet henüz aşkın müstacel servise geliyor ve haddinden fazla daha çok olmak zorunda kalıyor. Literatüre baktığımız devir gerçekte bu hastalar kestirmece 6 saat müstacel serviste kalıyor ve önceki muayenesi amacıyla hekimin ulaşması 2 saat kadar tıpkı müddet alabiliyor. Geçit ağrısı üzere mevrut çocuk, mütenevvi ajitasyonlarla yüz yüze kalabiliyor, tedavisini umum tamamlayamayabiliyor. 4 hastadan biri yeniden acile gitmek durumunda kalıyor. Seçme başvuran 5 hastadan biri bile hastanede yatmak zorunda kalıyor.”

Çevik, Afiyet Bakanlığının bu noktada ara sıra girişimlerde bulunduğunu, değişik üniversitelerden kendisinin dahi süresince bulunduğu bir bilgi kurulu oluşturulduğunu vurguladı.

Özel gereksinimli çocukların acil serviste hangi kabilinden teessürat yaşadığı, bu sıkıntıların çözümü açısından neler tahsis etmek gerektiği kadar konuların tartışıldığı muhtelif çalıştaylar yapıldığını anlatan Çevik, bunların sonucunda Muğla’nın pilot mülk seçildiğini aktardı.

Acar, kendisinin eş güdümcü namına atandığını belirterek, “Tığ bile mülk içerisinde pilot hastaneler tayin ettik. Bu hastanelerde neler yapılabileceğini belirledik ve haziran ayı bakımından üstelik çalışmamıza başladık.” dedi.

“Teşekkür mektupları aldık”

Hazirandan bu yana kentte bu hizmetin verildiği bilgisini paylaşan Enerjik, “Şu ana kadar 150 hastamız uygulamadan yararlandı. Bu hastalarımızdan hem CİMER üzerinden hem dahi kişisel namına teşekkür mektupları aldık. Çeşitli teşekkür videolarıyla bize dönüşler oldu. Takkadak pestil ve yakınları değil hekimler dahi bu noktada memnuniyetlerini bildirdiler.” diyerek konuştu.

Acar, uygulama ile hastanede yaşanan değişimleri şu sözlerle anlattı:

“Cankurtaran ile geldiyse ambulansta çocuğa ibik kartı takılıyor. Çocuğun oyuncaklarını yanına alması sağlanıyor. Çocuğu kışkırtılmış etmemek için cankurtaran sirenleri çalınmıyor. Hastayı doğrudan sedye ile otama olacağı alana alıyoruz. Ancak parasız zat aracıyla geldiyse triyajın kalabalığına on paralık sokmadan annesi ‘benim çocuğumun hususi gereksinimi var’ dediği andan itibaren benzeri asayiş görevlisi yardımıyla doğrudan kendisi üzere ayırdığımız odaya getirilmesini sağlıyoruz.

Daha sonradan ise haddinden fazla çok esenlik çalışanıyla muhatap olmasın diyerek o dakika sunu mümessil olan hemşiremiz gelip çocuğun şikayetini alıyor. Işığa ve sese karşı hassasiyeti var mı, göğüslük fobisi var mı, neleri seviyor, nelerle bayındır ediyor gibi hastanın yanına yaklaştığımızda araştırma amacıyla bize faydası olacak bilgileri öğrenip o bölüm evgin servisin yeryüzü mümessil doktoruna bilgi veriliyor. Çocuksa bala uzmanına, erişkinse kâhil evgin tıp uzmanına bilgi vererek çocuğun tetebbu edilmesi sağlanıyor. Biz bile kalp girdiğimizde elhak çocukla ilgili bir nice bilgiye cemaat olduğumuz üzere tetkik sürecini elan bayındır atlatabiliyoruz. Marazlı henüz bayındır tedavisini alabiliyor. Bu aplikasyon çokça liyakatli oldu.”